Duyu Bütünleme Bozukluğu Belirtileri
Son yıllarda anne babalardan sıkça duyduğum bir cümle var:
“Çocuğum bazı seslere aşırı tepki veriyor, bazı şeylere hiç tepki vermiyor… Bu normal mi?”
Bu yazıda sizlerle duyu bütünleme bozukluğu belirtileri, hem mesleki gözlemlerim hem de gerçek hayat örnekleriyle birlikte anlaşılır bir şekilde paylaşacağım. Hadi birlikte keşfedelim 🌿
🔍 Duyu Bütünleme Nedir?
Duyu bütünleme, beynin görme, işitme, tat, koku, dokunma, hareket (vestibüler) ve vücut farkındalığı (propriyoseptif) gibi duyusal bilgileri anlamlı şekilde organize etmesi sürecidir. Yani çocuk yürürken dengesini sağlıyorsa, yeni bir yiyeceği denerken tepki veriyorsa, bu sistem düzgün çalışıyor demektir.
Ama bazı çocuklarda bu sistem olması gerektiği gibi çalışmaz. İşte biz buna duyu bütünleme bozukluğu diyoruz.
🚨 Duyu Bütünleme Bozukluğu Belirtileri
Belirtiler çocuktan çocuğa değişebilir. Bazı çocuklar fazla hassasken, bazıları tam tersine az tepki verir. Örneklerle açıklayayım:
1. Aşırı Hassasiyet (Hipersensitivite)
Bu çocuklar dış dünyayı “fazla yoğun” hissederler.
-
Yüksek seslerden rahatsız olurlar
-
Etiketli kıyafet giyemezler
-
Saç kestirme ya da diş fırçalama onlar için kabustur
-
Kalabalık ortamlarda ağlayabilir veya kendini kapatabilir
Örnek:
5 yaşındaki Zeynep, her sabah okula gitmeden kıyafetlerini değiştiriyordu çünkü “kaşındırıyor” diyordu. Saçını taratmak istemiyor, yastık kılıfı değişince huzursuz oluyordu.
Yapılan değerlendirmede, dokunsal hassasiyetin çok yüksek olduğu görüldü.
2. Az Tepki Verme (Hiposensitivite)
Bu çocuklar ise çevreden gelen uyarıları az hisseder ya da hiç fark etmez.
-
Yüksek sesli oyuncaklara tepkisizdir
-
Yaralandığında ağlamaz
-
Sürekli bir yerlere tırmanır, yüksekten atlar
-
Güçlü dokunuşlar ister, kendine zarar verebilir ama fark etmez
Örnek:
Kerem, parkta oynarken dizini kanatmasına rağmen fark etmemişti. Evde koltuklardan atlıyor, duvarlara çarpıyordu. Ailesi “çok hareketli” diyordu ama aslında vücudunu hissetmeye çalışıyordu.
3. Motor Planlama Güçlüğü
Bu çocuklar ne yapacaklarını bilir ama nasıl yapacaklarını bilemez.
-
Topu yakalayamaz, bisiklete binmeyi zor öğrenir
-
Merdiven çıkarken dengesiz olur
-
Ayakkabı bağlama, düğme ilikleme gibi becerilerde zorlanır
Örnek:
Elif, 6 yaşında olmasına rağmen montunun fermuarını çekemiyordu. Dans etmeyi çok istiyordu ama hareketleri takip edemediği için utanıyor, içine kapanıyordu.
4. Yeme ve Uyku Problemleri
-
Yiyecek dokularına karşı hassasiyet olabilir
-
Sadece belirli birkaç yiyeceği yer
-
Uykuda huzursuzluk, sık uyanma, geç uyuma gözlemlenir
Örnek:
Mert sadece makarna ve muz yiyordu. Ne yoğurt, ne ekmek… Farklı dokulara karşı aşırı hassastı. Aile bu durumu “seçicilik” olarak değerlendiriyordu ama aslında duyu bütünleme ile ilgili bir sinyaldi.
5. Sosyal Uyumsuzluk ve Dikkat Dağınıklığı
-
Oyunlara katılmakta zorlanır
-
Kuralları anlamakta güçlük çeker
-
Arkadaş ilişkileri zayıf olabilir
-
Sınıf içinde odaklanamaz
Gözlem:
Ahmet öğretmeni şöyle anlatıyordu: “Derse girmekte isteksiz, çabuk sıkılıyor, arkadaşıyla temas kurmakta zorlanıyor.” Aslında Ahmet’in beynine giren duyular organize olamıyor, bu yüzden dış dünyayla sağlıklı bağ kuramıyordu.
👩⚕️ Bir Psikoloğun Notu:
Duyu bütünleme bozukluğu görünmeyen ama etkisi büyük bir zorluktur. Bu çocuklar “inatçı”, “sorunlu”, “huysuz” değil. Onlar sadece dünyayı bizim gibi algılamıyorlar.
Empati, sabır ve doğru destekle bu çocuklar hayatın her alanında başarılı olabilirler.
✅ Ne Zaman Uzmana Başvurmalı?
Eğer çocuğunuz:
-
Günlük hayattaki duyusal durumlarla sürekli sorun yaşıyorsa
-
Hareket, dokunma veya ses gibi uyaranlara tepkileri diğer çocuklardan çok farklıysa
-
Yeme, uyku, oyun, okul gibi alanlarda kalıcı sıkıntılar yaşıyorsa
👉 O zaman bir çocuk psikoloğu ya da ergoterapist ile görüşmek çok faydalı olacaktır.
👣 Neler Yapılabilir? (Evde Uygulanabilecek Mini Taktikler)
-
Duyusal oyunlar (kum, su, oyun hamuru)
-
Salıncak, zıplama, yürüyüş gibi vestibüler aktiviteler
-
Masaj, sarılma, battaniye sarma (propriyoseptif destek)
-
Yumuşak geçişli duyusal deneyimler (örneğin sesli kitaplarla dinleme çalışmaları)
🧩 Unutmayın: Her Çocuk Eşsizdir
Duyu bütünleme bozukluğu bir etiket değil, bir farkındalıktır. Erken fark edilirse çocuklar için harika bir gelişim fırsatına dönüşebilir.
“Davranışın arkasında bir sebep olduğunu bilirseniz, anlayış büyür.”
Ve bu anlayış, çocuğunuza verebileceğiniz en büyük hediyedir. 🎁
-
Duyu bütünleme bozukluğu belirtileri
-
Duyusal hassasiyet nedir
-
Hiperduyarlılık çocuk
-
Duyu bozukluğu olan çocuk nasıl anlaşılır
-
Duyusal gelişim bozukluğu örnekleri
-
Duyusal farkındalık
-
Çocuğum seslere aşırı tepki veriyor
-
Etiketli kıyafet giyemeyen çocuk