Psikolojik Terimler ve Anlamları
Psikoloji Terimleri ve Anlamları
Psikoloji terimleri, insan davranışlarını, zihinsel süreçleri ve duyguları inceleyen bilim dalıdır. Günlük yaşamda sıkça karşılaşılan psikoloji terimleri, bireyin kendini ve çevresini anlamasına yardımcı olur. Bu yazıda, en önemli terimler, bilişsel süreçler, psikolojik rahatsızlıklar ve terapötik yaklaşımlar detaylı bir şekilde ele alınacaktır.
1. Temel Psikoloji Terimleri
Psikoloji alanında sıkça kullanılan temel kavramlar ve açıklamaları aşağıdaki tabloda verilmiştir: İşta Psikolojik Terimler
| Terim | Tanım |
|---|---|
| Bilinçaltı | Kişinin farkında olmadığı ancak davranışlarını etkileyen düşünceler ve anılar. |
| Davranışçılık | Davranışların çevresel faktörler tarafından şekillendiğini savunan yaklaşım. |
| Bilişsel Çarpıtmalar | Gerçekliği yanlış algılamaya neden olan düşünce hataları. |
| Öğrenilmiş Çaresizlik | Sürekli başarısız deneyimler sonrası çaba göstermeme hali. |
| Travma | Kişinin psikolojik dengesini bozan olumsuz deneyimler. |
| İçgörü | Bireyin kendisi hakkında derin bir farkındalık kazanması süreci. |
| Ego | Freud’un teorisine göre bireyin gerçeklikle ilişkisini yönlendiren bilinçli kısmı. |
| Savunma Mekanizmaları | Kişinin bilinçdışı olarak stresle başa çıkmak için geliştirdiği psikolojik stratejiler. |
| Motivasyon | Bireyin bir hedefe ulaşmak için içsel veya dışsal güdüleri. |
| EMDR | Göz hareketleriyle travmatik anıları işlemeye yönelik terapi yöntemi. |
2. Psikolojik Süreçler
2.1. Bilişsel Süreçler
Bilişsel süreçler, kişinin çevresini anlama ve yorumlama yeteneğini ifade eder. Temel süreçler şunlardır:
- Dikkat: Bireyin belirli uyaranlara odaklanmasını sağlar.
- Bellek: Bilgilerin saklanması ve geri çağrılması sürecidir.
- Algı: Duyular yoluyla bilgilerin işlenmesi.
- Öğrenme: Deneyimler sonucu bilgi edinme sürecidir.
- Problem Çözme: Zorlukları analiz edip çözüm üretme yeteneği.
2.2. Duygusal Süreçler
Duygular, bireyin motivasyonlarını ve davranışlarını yönlendiren önemli unsurlardır. Temel süreçler şunlardır:
- Mutluluk: Olumlu olaylara verilen tepki.
- Kaygı: Gelecekteki tehditlere karşı verilen zihinsel tepki.
- Öfke: Algılanan adaletsizlik veya tehdit karşısında ortaya çıkan duygu.
- Üzüntü: Kayıp veya hayal kırıklığı sonrası oluşan duygu.
- Korku: Tehdit veya tehlike algısına karşı gelişen doğal tepki.
3. Psikolojik Rahatsızlıklar
| Rahatsızlık | Tanımı |
| Depresyon | Sürekli mutsuzluk, ilgi kaybı ve enerji düşüklüğü ile karakterize edilen ruh hali bozukluğu. |
| Anksiyete Bozukluğu | Aşırı kaygı, korku ve huzursuzluk hissi. |
| Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) | Tekrarlayan düşünceler ve zorlayıcı davranışlarla kendini gösteren bozukluk. |
| Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) | Yoğun stres, kabuslar ve geçmiş travmatik olayları tekrar yaşama hali. |
| Şizofreni | Gerçeklik algısında bozulmalar, sanrılar ve halüsinasyonlarla seyreden psikiyatrik bozukluk. |
4. Psikoterapi Yöntemleri ve Tedavi Yaklaşımları
| Terapi Türü | Tanımı |
| Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) | Düşünce ve davranış kalıplarını değiştirmeyi amaçlayan terapi yöntemi. |
| Psikanaliz | Freud’un geliştirdiği, bilinçdışı süreçleri analiz eden terapi yaklaşımı. |
| EMDR Terapisi | Göz hareketleriyle travmatik anıları işlemeyi sağlayan terapi yöntemi. |
| Kabul ve Kararlılık Terapisi (ACT) | Zorlayıcı düşünceleri kabullenmeye dayalı terapi yöntemi. |
| Aile Terapisi | Aile üyeleri arasındaki ilişkileri ve iletişimi güçlendirmeye yönelik terapi. |
Psikoloji, insan doğasını anlamaya yardımcı olan çok yönlü bir bilim dalıdır. Gündelik hayatta psikoloji bilgilerini kullanarak daha bilinçli ve sağlıklı bir yaşam sürmek mümkündür.
