
Psikolojik Danışma İlke ve Teknikleri
Psikolojik Danışma İlkeleri ve Teknikleri
- Psikolojik danışma amacı ve toplum sağlığı üzerindeki önemi.
- Psikolojik danışmanın ilkeleri ve tekniklerinin başarılı bir terapi süreci için temel oluşturduğu.
Psikolojik Danışma İlkeleri
- Gizlilik İlkesi
- Danışan ile psikolog arasındaki güveni inşa eden en önemli ilke.
- Örnek: Bir bireyin özel hayatına dair bilgiler, sadece danışanın onayı ile üçüncü kişilerle paylaşılabilir.
- Empati Geliştirme
- Danışanın duygularını anlamak ve ona destek sunmak, psikolojik danışmanın önemli bir ilkesidir.
- Örnek: Danışan, zor bir deneyim yaşadığında psikolog, empati kurarak onu anlamaya çalışır ve rahat bir ortam sunar.
- Tarafsızlık ve Yargılayıcı Olmamak
- Psikolog, danışanı yargılamadan ve kendi kişisel inançlarını sürece dahil etmeden yaklaşmalıdır.
- Örnek: Danışanın hayat tarzı veya inançları psikoloğun düşüncelerine ters düşse bile, tarafsız kalması beklenir.
- Bireysel Farklılıkları Kabul Etme
- Her bireyin farklı olduğunu ve bireysel ihtiyaçlarının farklı olabileceğini kabul etmek esastır.
- Örnek: Psikolog, her danışanının yaşam koşullarını ve kişisel tercihlerini dikkate alarak hareket eder.
Psikolojik Danışma Teknikleri
1. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) Teknikleri
Bilişsel Davranışçı Terapi, danışanın olumsuz düşüncelerini ve davranışlarını değiştirmeye odaklanan etkili bir tekniktir.
- Teknik Açıklaması: BDT, bireyin olaylara yüklediği olumsuz anlamları değiştirmesine yardımcı olur.
- Örnek: Sosyal kaygı yaşayan bir danışana, “İnsanlar beni yargılayacak” şeklindeki düşüncelerini “Bu benim endişem, insanlar beni bu kadar yakından izlemiyor olabilir” şeklinde yeniden yapılandırması öğretilir.
2. Gevşeme ve Rahatlama Teknikleri
Danışanların stres ve anksiyete ile başa çıkmalarına yardımcı olmak için nefes alma, gevşeme ve meditasyon gibi rahatlama teknikleri uygulanır.
- Teknik Açıklaması: Bu teknikler, vücuttaki stres tepkisini azaltarak bireyin kendini rahat hissetmesini sağlar.
- Örnek: Anksiyete bozukluğu yaşayan bir birey, düzenli olarak derin nefes alma egzersizleri yaparak stres seviyesini azaltabilir.
3. Aktif Dinleme Tekniği
Aktif dinleme, danışanın kendini açıkça ifade etmesine olanak tanıyan ve karşısındaki kişinin gerçekten dinlendiğini hissettiği bir yaklaşımdır.
- Teknik Açıklaması: Psikolog, sözsüz iletişim becerilerini ve sözlü onayları kullanarak danışanın duygularını ve düşüncelerini anlamaya çalışır.
- Örnek: Danışan kendini ifade ederken psikolog başını sallayarak ya da “Bu konuda ne hissettin?” gibi sorularla, danışanı daha fazla anlatmaya teşvik eder.
4. Yansıtma Tekniği
Yansıtma, danışanın söylediklerini tekrar etmek ya da duygularını dile getirmesine yardımcı olmak amacıyla psikologun aynı cümleyi farklı bir şekilde tekrar etmesidir.
- Teknik Açıklaması: Bu yöntem, danışanın düşüncelerini ve duygularını daha iyi anlamasına ve netleştirmesine yardımcı olur.
- Örnek: Danışan, “Sürekli kendimi başarısız hissediyorum” dediğinde, psikolog, “Başarısız hissetmenin seni nasıl etkilediğini düşünüyorsun?” şeklinde bir soru yönelterek duygu üzerinde derinleşmesini sağlar.
5. Çözüm Odaklı Terapi Teknikleri
Bu teknik, danışanın sorunlarını çözmeye yönelik düşünceler geliştirmesine odaklanır. Psikolog, danışanın güçlü yanlarını kullanarak çözümler bulmasına yardımcı olur.
- Teknik Açıklaması: Çözüm odaklı terapi, bireyin mevcut sorunlarına yönelik pratik ve hızlı çözümler geliştirmesini destekler.
- Örnek: İş yerinde sık sık çatışmalar yaşayan bir danışana, “Daha önce bu tür durumlarla başa çıkmak için neler yapmıştın?” şeklinde sorular yöneltilir. Bu sorular, danışanın kendi çözüm yeteneklerini fark etmesine yardımcı olur.
Psikolojik Danışma Sürecinde Etik İlkeler
Danışmanlık sürecinde etik ilkelere bağlı kalmak, danışanların güvenini sağlamak için esastır.
- Örnek: Gizliliği ihlal etmemek, kişisel bilgileri danışanın izni olmadan paylaşmamak gibi etik kurallar, danışanın güvende hissetmesini sağlar.
- Danışanın Rızasını Almak: Danışmanlık sürecinde kullanılan tüm teknikler için danışanın onayı alınır ve rızası olmadan herhangi bir müdahalede bulunulmaz.
Örnek Durumlar ile Tekniklerin Uygulaması
- Stresli Bir Danışan Örneği:
- Bir öğrenci sınav stresinden dolayı sürekli başarısız olma korkusu yaşadığını belirtir. Burada BDT kullanılarak, “Başarısız olursam her şey mahvolur” şeklindeki olumsuz inançlar üzerinde çalışılır. Psikolog, bu düşüncenin gerçekçi olmadığını danışana fark ettirerek, onun daha olumlu bir düşünce yapısı geliştirmesine yardımcı olur.
- Kendine Güven Eksikliği Yaşayan Bir Danışan Örneği:
- Danışan, kendine güvenmediğini ve sosyal ilişkilerde zorlandığını ifade eder. Aktif dinleme ve empati ile danışanın duyguları keşfedilir. Psikolog, çözüm odaklı terapi ile geçmişte yaşadığı olumlu deneyimleri gündeme getirerek danışanın kendine olan güvenini artırmaya çalışır.
- Kaygı Bozukluğu Olan Bir Danışan Örneği:
- Danışan, kalabalık ortamlarda yoğun kaygı yaşadığını söyler. Rahatlama teknikleri kullanılarak, kaygı hissettiği anlarda uygulayabileceği nefes teknikleri öğretilir. Ayrıca yansıtma yöntemiyle kaygının kaynağı üzerine derinlemesine düşünmesi sağlanır.
Psikolojik danışma ilkeleri ve teknikleri, bireylerin yaşamlarında karşılaştıkları zorluklarla başa çıkmalarına yardımcı olan güçlü araçlardır. Gizlilik, empati ve tarafsızlık gibi temel ilkeler, danışan ile psikolog arasındaki güveni pekiştirirken; Bilişsel Davranışçı Terapi, aktif dinleme ve rahatlama teknikleri gibi yöntemler, danışanın kendini keşfetmesine ve sorunlarıyla başa çıkmasına olanak tanır.
Doğru tekniklerin, etkili bir şekilde uygulanmasıyla danışan, kendi içsel gücünü keşfeder ve yaşamında olumlu değişimler yaratabilir. Unutulmamalıdır ki psikolojik danışmanlık, uzman bir rehberlik altında sürdürüldüğünde daha sağlıklı ve sürdürülebilir sonuçlar sunar.