Şizofreni Nedir?
Şizofreni, psikolojik bir bozukluktur. Sanrılar (delüzyonlar), varsanılar (halüsinasyonlar), dağınık şekilde konuşma ve durumlara uygun olmayan şekilde duygusal ifadeler ve tepkiler ile kendini gösterir. Şizofreninin en şiddetli dönemlerinde hastalar peşlerini bırakmayan ve susmak bilmeyen düşünceler ile boğuştuklarından dolayı iç dünyalarına yönelmektedirler. Şizofreni kelimesi, iki kelimenin bir araya gelmesiyle oluşmuştur. Bu iki kelime “schizo” (ayrılmış) ve “phrenia” (zihin) kelimeleridir. Türkçe olarak bakılacak olursa ayrılmış zihin anlamı taşımaktadır. Ancak kelime anlamındaki gibi ayrılan iki zihin yani çoklu kişiliklere ayrılan bir zihin yoktur. Zihin içerisinde belirli hasarlar oluşmuştur. Zihinde; bozulmuş algılar, dağınık düşünüş ve konuşma şekli, durumlara uygun olmayan duygular ve tepkiler verme gibi hasarlar oluşur. Zihin adeta gerçeklikten ayrılarak acı çekmektedir. Ayrıca şizofreni durumu psikozun başlıca örneğidir.
Şizofreni Belirtileri
Şizofreninin oluşma şekli çok çeşitlidir. Pozitif ve negatif belirtiler gösterilebilir. Hastalar da pozitif belirtili ya da negatif belirtili olarak ikiye ayrılır. Pozitif belirtili şizofreni hastalarının belirtileri varsanılar, durumla uyumlu olmayan tepkiler, dağınık düşünme ve konuşma olabilir. Negatif belirtili hastaların belirtileri de cansız sesler, ifadesiz suratlar ya da donuk bedenler ile karakterize edilmektedir. Bu rahatsılzığın belirtileri bazı alt başlıklara ayrılmaktadır. Bozulmuş algılar, dağınık düşünüş ve konuşma şekli, duruma uygun olmayan duygu ve tepkiler hastalık belirtilerinin alt başlıklarıdır.
Bozulmuş algılar alt başlığında zihnin gerçekle olan bağlantısındaki zayıflık kendini göstermektedir. Genel olarak varsanı görme durumu yaşanır. Zihinde gerçekleşen her türlü şeyi gerçek sanma durumu vardır. Varsanıların geneli seslerden oluşmaktadır. Bu sesler genel olarak hastayı kötülüğe yöneltir. Kendine ya da başkasına zarar verme durumuna kadar ilerleyebilir. Bozulmuş algılar çok tehlikeli durumlara yol açmaktadırlar.
Dağınık düşünüş ve konuşma şekli alt başlığında sanrılar tarafından bozulmuş ve parçalanmış düşünceler kendini gösterir. Eğer ki hasta paranoid eğilimlere sahipse tehdit edildiğine ya da izlendiğine inanabilir. Düşünce aktarma kronolojik bir şekilde gerçekleşmez. Sürekli olarak konudan konuya atlama durumu gözlemlenir. Hastanın kafasındaki düşüncelerin oluşmasındaki nedenlerden bir tanesi seçici dikkatteki bozulma olabilmektedir. Seçici dikkatteki bozukluk bu hastalığın belirtilerinden bir tanesidir.
Duruma uygun olmayan duygu ve tepkiler alt başlığı da kendini belli eden başlıklardan bir tanesidir. Hasta, karşılaştığı durum karşısında verilmesi gereken tepkinin tam tersini verebilmektedir. Karşılaşılan durum ile duruma verilen tepki uyumsuz ve alakasızdır. Gerçeklikten ayrı ve kopuktur. Ayrıca şizofreni olan hastalar kendilerine gösterilen tepki ve duyguları da tam olarak algılayamamaktadırlar. Diğer insanların duygu durum ve zihinlerini okumakta zorluk çekerler. Diğer insanlara göre bu konuda farklılıklar göstermektedirler. Bu farklılıklar genetik temelli farklılıklardır. Daha çok hastalığın ilk zamanlarında görülmektedirler. Sadece duygu ve tepki olarak değil motor davranışlarda da uyumsuzluk gözlemlenebilir. Bu motor davranış bozuklukları mantıksız ve birbirini tekrarlayan hareketler olabileceği gibi hareketsizlik (katatoni) de olabilir.
Bu bozuklukların sosyal hayat üzerindeki etkisi yadsınamaz bir gerçektir. İlişkiler üzerinde tamamen olumsuz bir etkisi bulunmaktadır. Özellikle de şizofreninin ilerlediği dönemlerde hasta tamamen kendi iç dünyasına yönelmektedir.
Şizofreninin Başlangıcı ve Gelişimi
Genel olarak genç insanlar olgunlaşma döneminde bu hastalığa yakalanmaktadır. Hem erkekler hem de kadınlar şizofreniye yakalanabilir. Erkekler, kadınlara oranla daha erken, daha şiddetli ve daha sık yakalanmaya yatkındır. Çocukluğunda bir istismar ile karşı karşıya gelmiş kişilerin de şizofreniye yakalanma riski çok daha yüksektir. İki tip şizofreni çeşidi olduğu bilinmektedir. Birincisi kronik şizofreni, ikincisi ise akut şizofrenidir.
Kronik şizofreni, şizofreni süreci yavaş bir şekilde geliştiğinde olan şizofreni tipidir. Bu tip şizofrenide iyileşme şüphelidir. Kronik şizofrenide gösterilen belirtiler kalıcı ve negatif belirtilerdir. Erkekler kronik şizofreniyi kadınlara göre daha çok yaşamaktadırlar. Kronik şizofreniye sahip insanların izlendiği bir çalışmada hastaların çoğunun gösterdiği belirtiler gittikçe daha kötü bir hal almaktadır ve işlev bozucu negatif belirtileri daha sık göstermektedir.
Akut şizofreni tipi ise belirli yaşam stresleri sonucunda oluşan şizofreni tipidir. Akut şizofreninin iyileşme olasılığı kronik şizofreniye göre daha yüksektir. Genel olarak akut şizofrenide ilaç tedavilerine yanıt verme olasılığı daha yüksek olan pozitif belirtiler gözlemlenmektedir. Akut şizofreni, herhangi bir yaşta başlayabilmektedir. Genellikle duygusal bir travmaya tepki olarak ortaya çıkmaktadır. Tepkisel şizofreni olarak da bilinmektedir.
Ankara Psikolog veya Psikiyatr Randevusu almak için bizlere 0312 923 12 11 numarasından veya whatsapp üzerinden ulaşabilirsiniz.
